Xuân Quỳnh sinh (1942 – 1988), tên thật là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh. Bà vốn là một diễn viên mua từ khi mới 13 tuổi, có tài làm thơ từ nhỏ. Đến năm 19 tuổi đã có nhiều bài thơ đăng báo. Sau khóa học bồi dưỡng dành cho người viết văn trẻ do Hội nhà văn Việt Nam tổ chức, Xuân Quỳnh chính thức trở thành nhà thơ chuyên nghiệp.
Trên tao đàn văn học Việt Nam cuối 20, Xuân Quỳnh là nhà thơ nữ tài hoa được nhiều độc giả yêu thích. Thơ Xuân Quỳnh chủ yếu đề cập đến những vấn đề nội tâm: tình yêu lứa đôi, tình yêu gia đình, kỷ niệm tuổi thơ. Nói một cách khác, thơ của bà là thơ hướng nội, thể hiện rất rõ tâm trạng cá nhân.
Điều đặc biệt trong thơ Xuân Quỳnh là bà không sáo tạo câu chủ mà viết một cách chân thật, mộc mạc, chân thành, dung dị những gì mình đã nghe, đã thấy, đã trải nghiệm trong cuộc đời. Dưới đây là những bài thơ nổi tiếng nhất của nhà thơ Xuân Quỳnh được hocde.vn sưu tầm lại, bạn hãy tham khảo nhé!
1. Sóng
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương
Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Đây là bài thơ nổi tiếng và khá quen thuộc với khá nhiều bạn đọc. Cảm hứng sáng tác bài thơ bắt nguồn từ một chuyến đi thực tế của nhà thơ ở vùng biển Diêm Điền của tình Thái Bình. Tác phẩm xuất bản vào năm 1968, in trong tập Hoa dọc chiến hào.
“Sóng” được viết bằng trái tim rạo rực yêu đời của cô gái 25 tuổi nên vừa mạnh liệt, vừa đằm thắm lại thiết tha chân thành. Nhà thơ đã không e ngại thể hiện tình yêu nồng cháy trong trái tim mình.
Các con sóng: dữ dội và dịu êm, ông ào và lặng lẽ….nó chẳng khác gì tình yêu của em vậy. Sóng có bao nhiêu cung bậc thì tình yêu của người phụ nữ cũng có bất nhiêu cung bậc. Đó là thứ tình cảm sắt son, thủy chung, nồng nàn, tha thiết và luôn khát vọng dâng trào. Khát vọng được sống, được tự do yêu đương như những con sóng được tự do vẫy vùng ngoài biển lớn.
2. Gió Lào cát trắng
Ngọn gió Lào cát trắng của đời tôi
Tôi của cát của gió Lào khắc nghiệt
Trong gió nóng những trưa hè ngột ngạt
Mẹ ru tôi hạt cát sạn hàm răng
Vừa lớn khôn tôi đã biết đào hầm
Dưới bom đạn gió Lào vẫn thổi
Và trên cát lại thêm cồn cát mới
Cỏ mặt trời lăn như bánh xe
Cuộc đời tôi có cát chở che
Khi đánh giặc cát lại làm công sự
Máu đồng đội và máu tôi đã đổ
Trên cát này mà gió quạt vừa se
Cây tôi trồng chưa đủ bóng che
Bom giặc cắt lá cành tơi tả
Củ khoai ở đây nhỏ hơn củ khoai cánh đồng màu mỡ
Trái mãng cầu rám vỏ – gió đi qua
Đọng nắng thôi, cát chẳng đọng mưa
Bàn chân lún bàn chân thêm bỏng rát
Giữa gió cát, giữa những ngày ác liệt
Tôi nghĩ về tha thiết một màu xanh
Một rừng cây trĩu quả trên cành
Tôi vun gốc và tay tôi sẽ hái
Nhà của tôi, tôi sẽ về dựng lại
Ánh ngói hồng những gương mặt mai sau
Em mới về em chưa thấy gì đâu
Chỉ có cát và gió Lào quạt lửa
Ngọn gió bỏng khi đi thành nỗi nhớ
Cát khô cằn ở mãi hoá yêu thương
Dẫu đôi khi tôi chẳng bằng lòng
Với cái cát làm bàn chân rát bỏng
Với cái gió làm chín lừ da mặt
Mảnh đất cằn khoai sắn ít sinh sôi
Tôi sẵn lòng đem hiến cả đời tôi
Cho cát trắng và gió Lào quạt lửa.
3. Tự hát
Chả dại gì em ước nó bằng vàng
Trái tim em, anh đã từng biết đấy
Anh là người coi thường của cải
Nên nếu cần anh bán nó đi ngay
Em cũng không mong nó giống mặt trời
Vì sẽ tắt khi bóng chiều đổ xuống
Lại mình anh với đêm dài câm lặng
Mà lòng anh xa cách với lòng em
Em trở về đúng nghĩa trái tim
Biết làm sống những hồng cầu đã chết
Biết lấy lại những gì đã mất
Biết rút gần khoảng cách của yêu tin
Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em
Biết khao khát những điều anh mơ ước
Biết xúc động qua nhiều nhận thức
Biết yêu anh và biết được anh yêu
Mùa thu nay sao bão giông nhiều
Những cửa sổ con tàu chẳng đóng
Dải đồng hoang và đại ngàn tối sẫm
Em lạc loài giữa sâu thẳm rừng anh
Em lo âu trước xa tắp đường mình
Trái tim đập những điều không thể nói
Trái tim đập cồn cào cơn đói
Ngọn lửa nào le lói giữa cô đơn
Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em
Là máu thịt, đời thường ai chẳng có
Cũng ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi
Tự hát là một trong những bài thơ hay của ngòi bút Xuân Quỳnh sáng tác vào năm 1984, trích trong tập thơ cùng tên của nữ sĩ. Thi phẩm này mang đậm phong cách trữ tình hướng nội của nhà thơ.
Tự hát là lời của một trái tim đang yêu và khao khát được yêu. Trái tim ấy bình dị nhưng luôn mãnh liệt khát khao dâng hiến. Chỉ những ai đang yêu, đang trải qua những cảm xúc rất thật trong tình yêu mới có thể “tự hát” giai điệu tình yêu ngọt ngào, sâu lắng đến thế.
4. Mẹ Của Anh
Phải đâu mẹ của riêng anh
Mẹ là mẹ của chúng mình đấy thôi
Mẹ tuy không đẻ không nuôi
Mà em ơn mẹ suốt đời chưa xong
Ngày xưa má mẹ cũng hồng
Bên anh mẹ thức lo từng cơn đau
Bây giờ tóc mẹ trắng phau
Để cho mái tóc trên đầu anh đen
Đâu con dốc nắng đường quen
Chợ xa gánh nặng mẹ lên mấy lần
Thương anh thương cả bước chân
Giống bàn chân mẹ tảo tần năm nao
Lời ru mẹ hát thuở nào
Chuyện xưa mẹ kể lẫn vào thơ anh
Nào là hoa bưởi hoa chanh
Nào câu quan họ mái đình cây đa
Xin đừng bắt chước câu ca
Đi về dối mẹ để mà yêu nhau
Mẹ không ghét bỏ em đâu
Yêu anh em đã là dâu trong nhà
Em xin hát tiếp lời ca
Ru anh sau nỗi lo âu nhọc nhằn
Hát tình yêu của chúng mình
Nhỏ nhoi giữa một trời xanh khôn cùng
Giữa ngàn hoa cỏ núi sông
Giữa lòng thương mẹ mênh mông không bờ
Chắc chiu từ những ngày xưa
Mẹ sinh anh để bây giờ cho em.
Mẹ của anh là bài thơ gây xúc động lòng người, làm thổn thức trái tim của nhiều người đọc nhất. Lời thơ mộc mạc, chân thành, gần gũi và rất đỗi đời thường. Đây là bài thơ tác giả viết để tặng mẹ chồng của mình với lòng biết ơn sâu sắc. Đó là lời thủ thỉ chân tình của Xuân Quỳnh với bà Vũ Thị Khánh là mẹ của nhạc sĩ tài hoa Lưu Quang Vũ.
5. Thơ tình cuối mùa thu
Cuối trời mây trắng bay
Lá vàng thưa thớt quá
Phải chăng lá về rừng
Mùa thu đi cùng lá
Mùa thu ra biển cả
Theo dòng nước mênh mang
Mùa thu vào hoa cúc
Chỉ còn anh và em
Chỉ còn anh và em
Là của mùa thu cũ
Chợt làn gió heo may
Thổi về xao động cả:
Lối đi quen bỗng lạ
Cỏ lật theo chiều mây
Đêm về sương ướt má
Hơi lạnh qua bàn tay
Tình ta như hàng cây
Đã qua mùa gió bão
Tình ta như dòng sông
Đã yên ngày thác lũ
Thời gian như là gió
Mùa đi cùng tháng năm
Tuổi theo mùa đi mãi
Chỉ còn anh và em
Chỉ còn anh và em
Cùng tình yêu ở lại…
– Kìa bao người yêu mới
Đi qua cùng heo may
Thơ tình cuối mùa thu là bài thơ Xuân Quỳnh hay mà hocde.vn muốn dành tặng bạn đọc. Nó được trích trong tập thơ Tự hát xuất bản năm 1984 của nữ sĩ này. Điểm ấn tượng của bài thơ là cách miêu tả khung cảnh vào thu rất chân thực, rất sinh động. Đặc biệt hơn, bài thơ mang đến một cách nhìn mới, một cách biểu đạt tình yêu mới mẻ, lãng mãn rất riêng của Xuân Quỳnh.
6. Thuyền và biển
Em sẽ kể anh nghe
Chuyện con thuyền và biển:
“Từ ngày nào chẳng biết
Thuyền nghe lời biển khơi
Cánh hải âu, sóng biếc
Đưa thuyền đi muôn nơi
Lòng thuyền nhiều khát vọng
Và tình biển bao la
Thuyền đi hoài không mỏi
Biển vẫn xa… còn xa
Những đêm trăng hiền từ
Biển như cô gái nhỏ
Thầm thì gửi tâm tư
Quanh mạn thuyền sóng vỗ
Cũng có khi vô cớ
Biển ào ạt xô thuyền
(Vì tình yêu muôn thuở
Có bao giờ đứng yên?)
Chỉ có thuyền mới hiểu
Biển mênh mông nhường nào
Chỉ có biển mới biết
Thuyền đi đâu, về đâu
Những ngày không gặp nhau
Biển bạc đầu thương nhớ
Những ngày không gặp nhau
Lòng thuyền đau – rạn vỡ
Nếu từ giã thuyền rồi
Biển chỉ còn sóng gió”
Nếu phải cách xa anh
Em chỉ còn bão tố
Hình ảnh xuyên suốt trong bài thơ là thuyền và biển. Đó là biểu tượng của người con gái và người con trai trong tình yêu. Tình yêu của anh và em luôn khăng khít, gắn bó bền nhau chẳng thể tách rời như thuyền và biển vậy. Dẫu xa cách ngàn dặm, dẫu phải trải qua nhiều phong ba bão tố thì nó vẫn vẹn nguyên, như nhất.
Bởi thế, Thuyền và biển của Xuân Quỳnh trở thành bản tình ca tuyệt vời về tình yêu, là lời tỏ tình ngọt ngào nhất cho mọi cặp đôi đang yêu. Bài thơ trích trong tập Chồi biếc in năm 1963 và đã được phổ rất thành công năm 1981.
7. Lời ru của mẹ
Lời ru ẩn nơi nào
Giữa mênh mang trời đất
Khi con vừa ra đời
Lời ru về mẹ hát
Lúc con nằm ấm áp
Lời ru là tấm chăn
Trong giấc ngủ êm đềm
Lời ru thành giấc mộng
Khi con vừa tỉnh giấc
Thì lời ru đi chơi
Lời ru xuống ruộng khoai
Ra bờ ao rau muống
Và khi con đến lớp
Lời ru ở cổng trường
Lời ru thành ngọn cỏ
Đón bước bàn chân con
Mai rồi con lớn khôn
Trên đường xa nắng gắt
Lời ru là bóng mát
Lúc con lên núi thẳm
Lời ru cũng gập ghềnh
Khi con ra biển rộng
Lời ru thành mênh mông.
8. Bàn tay em
Gia tài em chỉ có bàn tay
Em trao tặng cho anh từ ngày ấy
Những năm tháng cùng nhau anh chỉ thấy
Quá khứ dài là mái tóc em đen
Vui, buồn trong tiếng nói, nụ cười em
Qua gương mặt anh hiểu điều lo lắng
Qua ánh mắt anh hiểu điều mong ngóng
Anh nghĩ gì khi nhìn xuống bàn tay?
Bàn tay em ngón chẳng thon dài
Vết chai cũ, đường gân xanh vất vả
Em đánh chắt chơi chuyền thuở nhỏ
Hái rau rền rau rệu nấu canh
Tập vá may, tết tóc một mình
Rồi úp mặt lên bàn tay khóc mẹ
Đường tít tắp, không gian như bể
Anh chờ em cho em vịn bàn tay
Trong tay anh, tay của em đây
Biết lặng lẽ vun trồng gìn giữ
Trời mưa lạnh tay em khép cửa
Em phơi mền vá áo cho anh
Tay cắm hoa, tay để treo tranh
Tay thắp sáng ngọn đèn đêm anh đọc
Năm tháng đi qua mái đầu cực nhọc
Tay em dừng trên vầng trán lo âu
Em nhẹ nhàng xoa dịu nỗi đau
Và góp nhặt niềm vui từ mọi ngả
Khi anh vắng bàn tay em biết nhớ
Lấy thời gian đan thành áo mong chờ
Lấy thời gian em viết những dòng thơ
Để thấy được chúng mình không cách trở…
Bàn tay em, gia tài bé nhỏ
Em trao anh cùng với cuộc đời em
Bài thơ Bàn tay em rút ra từ tập thơ Tự hát của nữ sĩ Xuân Quỳnh. Hình ảnh nổi bật trong thơ là đôi bàn tay nhỏ nhắn, chịu thương, chịu khó, đảm đang, tháo vát, tảo tần hy sinh, yêu chồng thương con… của em – nhân vật trữ tình. Phải chăng em ở đây là hiện thân của nhà thơ Xuân Quỳnh.
9. Hoa cỏ may
Lối cũ em về nay đã thu
Lối cũ em về nay đã thu
Cát vắng, sông đầy, cây ngẩn ngơ,
Không gian xao xuyến chuyển sang mùa.
Tên mình ai gọi sau vòm lá,
Lối cũ em về nay đã thu.
Mây trắng bay đi cùng với gió,
Lòng như trời biếc lúc nguyên sơ.
Đắng cay gửi lại bao mùa cũ,
Thơ viết đôi dòng theo gió xa.
Khắp nẻo dâng đầy hoa cỏ may
Áo em sơ ý cỏ găm đầy
Lời yêu mỏng mảnh như màu khói,
Ai biết lòng anh có đổi thay?
Bài thơ vẽ lên khung cảnh thu thật đẹp, tự nhiên, hoang sơ khi tiết trời vừa chuyển mùa. Một bức tranh thu đẹp, xao xuyến khiến lòng người ngẩn ngơ. Nó gợi người ta nhớ về những ký ức cũ, mùa thu cũ với bao nỗi niềm thầm kín.
Tác giả chọn hình ảnh hoa cỏ may làm trung tâm của bài thơ. Đó là loài hoa không sắc, không hương, rất mộc mạc, giản dị, chân chân chất. Hoa cỏ may nhỏ nhắn nhưng nó có thể bay đến mọi nơi, đặt chân đến mọi miền theo từng cơn gió. Em hy vọng tình anh cũng chân thành như thế.
10. Chuyện cổ tích về loài người
Trời sinh ra trước nhất
Chỉ toàn là trẻ con
Trên trái đất trụi trần
Không dáng cây ngọn cỏ
Mặt trời cũng chưa có
Chỉ toàn là bóng đêm
Không khí chỉ màu đen
Chưa có màu sắc khác
Mắt trẻ con sáng lắm
Nhưng chưa thấy gì đâu!
Mặt trời mới nhô cao
Cho trẻ con nhìn rõ
Màu xanh bắt đầu cỏ
Màu xanh bắt đầu cây
Cây cao bằng gang tay
Lá cỏ bằng sợi tóc
Cái hoa bằng cái cúc
Màu đỏ làm ra hoa
Chim bấy giờ sinh ra
Cho trẻ nghe tiếng hót
Tiếng hót trong bằng nước
Tiếng hót cao bằng mây
Những làn gió thơ ngây
Truyền âm thanh đi khắp
Muốn trẻ con được tắm
Sông bắt đầu làm sông
Sông cần đến mênh mông
Biển có từ thuở đó
Biển thì cho ý nghĩ
Biển sinh cá sinh tôm
Biển sinh những cánh buồm
Cho trẻ con đi khắp
Đám mây cho bóng rợp
Trời nắng mây theo che
Khi trẻ con tập đi
Đường có từ ngày đó
Nhưng còn cần cho trẻ
Tình yêu và lời ru
Cho nên mẹ sinh ra
Để bế bồng chăm sóc
Mẹ mang về tiếng hát
Từ cái bống cái bang
Từ cái hoa rất thơm
Từ cánh cò rất trắng
Từ vị gừng rất đắng
Từ vết lấm chưa khô
Từ đầu nguồn cơn mưa
Từ bãi sông cát vắng…
Biết trẻ con khao khát
Chuyện ngày xưa, ngày sau
Không hiểu là từ đâu
Mà bà về ở đó
Kể cho bao chuyện cổ
Chuyện con cóc, nàng tiên
Chuyện cô Tấm ở hiền
Thằng Lý Thông ở ác…
Mái tóc bà thì bạc
Con mắt bà thì vui
Bà kể đến suốt đời
Cũng không sao hết chuyện
Muốn cho trẻ hiểu biết
Thế là bố sinh ra
Bố bảo cho biết ngoan
Bố dạy cho biết nghĩ
Rộng lắm là mặt bể
Dài là con đường đi
Núi thì xanh và xa
Hình tròn là trái đất…
Chữ bắt đầu có trước
Rồi có ghế có bàn
Rồi có lớp có trường
Và sinh ra thầy giáo…
Cái bảng bằng cái chiếu
Cục phấn từ đá ra
Thầy viết chữ thật to
“Chuyện loài người” trước nhất
Thơ Xuân Quỳnh luôn có sức hấp dẫn đặc biệt với người đọc. Tuyên ngôn tình yêu trong thơ bà qua bao năm tháng, qua bao thế hệ vẫn là bản tình không lỗi hề lỗi nhịp. Hy vọng những thi phẩm tuyệt vời nói trên của nữ sĩ Xuân Quỳnh sẽ là món quà tuyệt vời cho tâm hồn và trái tim của nhiều người. Hãy đọc, suy ngẫm cùng hocde.vn bạn nhé!
